Antykoncepcja dla kobiet — Przewodnik po metodach antykoncepcji

Antykoncepcja jest podstawowym elementem kontroli reprodukcji. Jej stosowanie umożliwia kobietom i mężczyznom świadome podejmowanie decyzji o rodzicielstwie. Istnieje wiele różnych metod antykoncepcji, które mogą być dopasowane do indywidualnych potrzeb i preferencji kobiet. 

Metody antykoncepcji i ich skuteczność — wskaźnik Pearla

heart_30

Jeżeli masz wątpliwości co do skuteczności poszczególnych metod antykoncepcji, pomocny okazać się może wskaźnik Pearla. Określa on liczbę ciąż na 100 kobiet stosujących daną metodę antykoncepcji w ciągu roku. Im niższy wskaźnik, tym skuteczniejsza metoda antykoncepcji.

  • Skuteczne metody — <2,
  • Średnio skuteczne metody — 2-5
  • Nieskuteczne — >5.

Metody naturalne

heart_30

Naturalne metody antykoncepcji opierają się na obserwacji cyklu menstruacyjnego kobiety i powstrzymywaniu się od stosunków płciowych w okresie płodnym. Stosowanie tych metod wiąże się z dość wysokim wskaźnikiem Pearla, dlatego rekomendowane są dla stałych par, które byłby gotowe na ewentualną ciążę.

Antykoncepcja abstynencyjna

Ta metoda, zwana kalendarzykową, polega na śledzeniu cyklu menstruacyjnego i rezygnacji ze współżycia w dni potencjalnie płodne. Takie rozwiązanie może być skuteczne dla kobiet, które mają regularne cykle lub nieznacznie nieregularne. Natomiast wskaźnik Pearla kwalifikuję ją do nieskutecznych metod antykoncepcji.

Metoda termiczna

Metoda termiczna opiera się na pomiarze podstawowej temperatury ciała (w pochwie lub w jamie ustnej, ale zawsze w tym samym miejscu). Kobieta mierzy temperaturę codziennie rano, przed wstaniem z łóżka, i notuje wyniki. Owulacji towarzyszy wzrost temperatury o około 0,2-0,5°C, który utrzymuje się do końca cyklu. Dni po wzroście temperatury uznawane są za niepłodne.

Obserwacja śluzu szyjkowego

Obserwacja śluzu szyjkowego, znana również jako metoda Billingsów, polega na monitorowaniu zmian w konsystencji i ilości śluzu szyjkowego. W okresie płodnym śluz staje się przezroczysty, elastyczny i obfity, przypominając konsystencją białko jaja. Metoda ta wymaga dokładnej obserwacji i interpretacji zmian śluzu.

Stosunek przerywany

Stosunek przerywany, choć często stosowany, jest jedną z najmniej skutecznych metod antykoncepcji. Polega on na wycofaniu penisa z pochwy tuż przed ejakulacją. Metoda ta jest zawodna, ponieważ plemniki mogą być obecne w wydzielinie przedejakulacyjnej, a moment wycofania może być źle wyliczony.

Warto podkreślić, że naturalne metody antykoncepcji wymagają dyscypliny, regularnych obserwacji i powstrzymywania się od stosunków w okresie płodnym. Ich skuteczność może być zwiększona przez łączenie różnych metod, na przykład kalendarzykowej z termiczną. Niemniej jednak dla par, które bezwzględnie chcą uniknąć ciąży, zaleca się stosowanie mniej ryzykownych metod antykoncepcji.

Metody mechaniczne

heart_30

Prezerwatywy dla mężczyzn

To jedna z najbardziej dostępnych metod antykoncepcyjnych, możliwych do kupienia w aptekach, drogeriach i prawie wszystkich innych sklepach. Są również bardzo różnorodne, dostępne w wielu rozmiarach i wariantach. Zakładane na członek przed stosunkiem, zapobiegają przed niechcianą ciążą, ale również zmniejszają ryzyko przeniesienia drogą płciową chorób zakaźnych. Niestety szanse na niepowodzenie ochrony tego jednorazowego środka antykoncepcji mogą wzrosnąć w przypadku, gdy prezerwatywa pęknie podczas stosunku lub zsunie się w sposób umożliwiający dostęp plemników do jamy macicy. 

Prezerwatywy dla kobiet

Znane jako femidom, są mniej popularną od prezerwatyw męskich metodą antykoncepcji, natomiast działają analogicznie. Są pewnego rodzaju zbiornikiem, który izoluje nasienie od dróg rodnych kobiety. Tak jak męskie, także są jednorazowe i stosuje się je, wkładając przed stosunkiem do pochwy. Pierścień wewnętrzny powinien zostać doprowadzony aż do ujścia szyjki macicy, a pierścień zewnętrzny wystawać z pochwy na około 2 centymetry.

Definitywną zaletą obu tych form jest wysoka dostępność (bardziej męskich niż kobiecych) oraz brak możliwości zakupu bez recepty. Skuteczność obu typów prezerwatyw zależy w dużej mierze od prawidłowego użytkowania. W przypadku prezerwatyw żeńskich szczególnie ważne jest odpowiednie umieszczenie w pochwie i upewnienie się, że penis partnera wchodzi do prezerwatywy, a nie obok niej. Zarówno prezerwatywy męskie, jak i żeńskie oferują podobny poziom ochrony przed ciążą i chorobami przenoszonymi drogą płciową. Wybór między nimi zależy od indywidualnych preferencji, wygody użytkowania i dostępności prezerwatyw.

Metody hormonalne

heart_30

Wszystkie metody hormonalne oferują wysoką skuteczność antykoncepcyjną, ale mogą również powodować skutki uboczne i mają pewne przeciwwskazania. Wybór odpowiedniej metody powinien być zawsze skonsultowany z lekarzem, który weźmie pod uwagę indywidualne potrzeby i stan zdrowia pacjentki.

Tabletki antykoncepcyjne

Tabletki antykoncepcyjne to jedna z najpopularniejszych metod antykoncepcji hormonalnej dostępniej na receptę. Tabletki antykoncepcyjne są skuteczne już od pierwszego dnia stosowania, pod warunkiem, że stanie to się do piątego dnia cyklu. W innym przypadku przez tydzień należy dodatkowo stosować inne formy antykoncepcji, np. prezerwatywy. Skuteczność tabletek antykoncepcyjnych jest bardzo wysoka pod warunkiem regularnego przyjmowania.

Tabletki antykoncepcyjne dzieli się na dwa rodzaje — dwuskładnikowe i jednoskładnikowe tzw. minitabletki. Różnią się składem, działaniem, wskazaniami i przeciwwskazaniami. Tabletki dwuskładnikowe zawierają dwa hormony — progesteron i estrogen. Te tabletki hamują owulację, zagęszczają śluz szyjkowy i zmieniają błonę śluzową macicy, utrudniając implantację zarodka. Tabletki jednoskładnikowe zawierają jedynie progesteron. Ich działanie polega głównie na zagęszczaniu śluzu szyjkowego.

Do tabletek antykoncepcyjnych zalicza się również tabletka „dzień po" (tabletka awaryjna). Ich użycie jest wskazane, gdy pozostałe metody antykoncepcji zawiodły, np. pękła prezerwatywa lub doszło do stosunku bez zabezpieczenia. Trudno jest oszacować konkretną skuteczność tego środka, ponieważ zależy ona od czasu, jaki upłynął od stosunku do momentu przyjęcia tabletki oraz od fazy cyklu kobiety. W fazie przedowulacyjnej głównym działaniem antykoncepcji awaryjnej jest opóźnienie lub zahamowanie owulacji. W dni bliskie owulacji i w jej czasie skuteczność może być zmniejszona, ponieważ trudniej jest powstrzymać uwalnianie komórki jajowej, które już się rozpoczęło. Natomiast tabletka nadal może pomóc w zagęszczeniu śluzu szyjkowego, co utrudni plemnikom przedostanie się do komórki jajowej. Po owulacji skuteczność tej antykoncepcji hormonalnej jest najniższa. Jeżeli owulacja już nastąpiła i doszło do zapłodnienia, tabletka nie przerwie rozpoczętej ciąży.

Wkładki wewnątrzmaciczne hormonalne

Hormonalne wkładki wewnątrzmaciczne to małe urządzenia w kształcie litery T, umieszczane w macicy przez lekarza na receptę. Uwalniają one małe dawki hormonu (lewonorgestrelu) bezpośrednio do macicy. Działają poprzez zagęszczenie śluzu szyjkowego, hamowanie ruchliwości plemników oraz zmianę błony śluzowej macicy. Wkładki hormonalne zapewniają bardzo niskie ryzyko zajścia w ciążę i są jedną z najwygodniejszych metod antykoncepcji hormonalnej.

Wkładki wewnątrzmaciczne niehormonalne

Wkładki niehormonalne, zwane też miedzianymi, działają w nieco inny sposób niż poprzednia metoda antykoncepcji hormonalnej. Miedź zawarta we wkładce wykazuje działanie plemnikobójcze, niszcząc lub unieruchamiając plemniki. Ponadto, podobnie jak wkładki hormonalne, zagęszczają śluz szyjkowy, utrudniając plemnikom dotarcie do komórki jajowej. Wkładki miedziane wywołują także delikatny stan zapalny w obrębie macicy, co prowadzi do zwiększonej obecności leukocytów, które dodatkowo niszczą plemniki. Zmieniają one również właściwości endometrium (błony śluzowej macicy), co utrudnia ewentualne zagnieżdżenie się zarodka.

Podskórne implanty

Implanty antykoncepcyjne to małe, elastyczne pałeczki umieszczane pod skórą ramienia, które są bardzo skuteczną metodą antykoncepcji hormonalnej na receptę. Uwalniają one stałą dawkę progestagenu do organizmu. Działają głównie poprzez hamowanie owulacji oraz zagęszczenie śluzu szyjkowego. Zapewniają śladowe ryzyko niepowodzenia. Ta metoda jest również łatwo odwracalna, ponieważ implanty można wyjąć w każdej chwili.

Plastry antykoncepcyjne

Plastry antykoncepcyjne to cienkie, kwadratowe plastry przyklejane na skórę, które uwalniają hormony (estrogen i progestagen) przez skórę do krwiobiegu. Działają podobnie jak tabletki dwuskładnikowe, hamując owulację i zagęszczając śluz szyjkowy. Plaster zmienia się raz w tygodniu przez trzy tygodnie, po czym następuje tygodniowa przerwa.

Krążki dopochwowe

Krążki dopochwowe, znane również jako pierścienie antykoncepcyjne, to elastyczne krążki umieszczane w pochwie. Uwalniają one hormony (estrogen i progestagen) bezpośrednio do krwiobiegu przez śluzówkę pochwy. Wymagają recepty od lekarza. Hamują owulację i zagęszczają śluz szyjkowy. Krążek pozostaje w pochwie przez trzy tygodnie, po czym następuje tygodniowa przerwa. Zapewniają bardzo niskie ryzyko zajścia w ciążę — skuteczność wynosi około 99%.

Metody chemiczne

heart_30

Chemiczne metody antykoncepcji są często wybierane przez osoby, które nie mogą lub nie chcą stosować hormonalnych środków antykoncepcyjnych. Są także używane jako metoda uzupełniająca do innych form zabezpieczenia.

Środki plemnikobójcze (spermicydy)

Jak nazwa wskazuje, są to środki, które unieszkodliwiają plemniki przed dotarciem do komórki jajowej. Dostępne są bez recepty, w różnych formach, takich jak żele, kremy, globulki czy błony dopochwowe. Zawierają one substancje chemiczne, najczęściej nonoksynol-9, które uszkadzają błonę komórkową plemników, uniemożliwiając im poruszanie się i zapłodnienie komórki jajowej. Przed stosunkiem seksualnym spermicyd umieszcza się głęboko w pochwie, gdzie tworzy barierę chemiczną. Ważne jest stosowanie środka zgodnie z instrukcją producenta, zazwyczaj na 10-15 minut przed stosunkiem. Działanie środków plemnikobójczych utrzymuje się zwykle przez około godzinę. Ich skuteczność jest o wiele niższa od innych metod.

Metody chirurgiczne

heart_30

Podwiązanie lub przecięcie jajowodów

Ta procedura polega na przecięciu, podwiązaniu lub zablokowaniu jajowodów, co uniemożliwia spotkanie się komórki jajowej z plemnikiem. Zabieg ten może być wykonywany laparoskopowo lub poprzez małe nacięcie w okolicy pępka. Ta metoda jest wysoce skuteczna i posiada bardzo niski indeks Pearla. Warto podkreślić, że jest to metoda trwała i trudno odwracalna, choć w niektórych przypadkach możliwe jest przeprowadzenie operacji przywracającej płodność.

Histerektomia

Jest to zabieg chirurgiczny polegający na całkowitym usunięciu macicy. Histerektomia zapewnia 100% skuteczności w zapobieganiu ciąży, ponieważ bez macicy implantacja zarodka jest niemożliwa. Należy jednak pamiętać, że jest to poważna operacja, która ma znaczący wpływ na organizm kobiety. Histerektomia powoduje trwałą bezpłodność i może wpływać na równowagę hormonalną, szczególnie jeśli usunięte zostaną również jajniki. Z tego powodu histerektomia rzadko jest wykonywana wyłącznie w celach antykoncepcyjnych, a raczej z powodów medycznych, takich jak nowotwory czy poważne schorzenia macicy.

Bezpieczeństwo antykoncepcji dla kobiet, wybór najlepszej ochrony

heart_30

Bezpieczeństwo metod antykoncepcyjnych zależy od indywidualnych uwarunkowań zdrowotnych kobiety. Metody antykoncepcji hormonalnej mogą mieć przeciwwskazania i wymagają konsultacji lekarskiej. Metody mechaniczne i naturalne są z reguły bezpieczne, ale mają niższą skuteczność. Z kolei metody chirurgiczne są najskuteczniejsze, ale trwale odbierają kobiecie płodność. Wybór odpowiedniej metody antykoncepcji powinien uwzględniać indywidualne potrzeby, stan zdrowia i preferencje kobiety. Warto skonsultować się z lekarzem, który pomoże dobrać najlepszą metodę.

Zarezerwuj wizytę

Możesz umówić wizytę online lub telefonicznie.