Na czym polega nietrzymanie moczu?

Problem nietrzymania moczu (NTM) objawia się niekontrolowanym i mimowolnym opróżnianiem pęcherza moczowego, częściowym lub całkowitym. Dotyczy zarówno kobiet, jak i mężczyzn, jednak zdecydowanie częściej objawia się u kobiet w starszym wieku. 

 

Nietrzymanie moczu u kobiet a u mężczyzn

heart_30

Według danych epidemiologicznych problem nietrzymania moczu występuje u około 10% populacji. Inkontynencja występuje dwukrotnie częściej u kobiet niż u mężczyzn. Częstość występowania codziennych wypadków związanych z nietrzymaniem moczu u kobiet wynosi od 5% do 15%, natomiast u mężczyzn częstość wynosi od 2% do 11%.

Rodzaje nietrzymania moczu

heart_30

Rodzaje nietrzymania moczu wyróżnia się w zależności od podłoża problemu:

Wysiłkowe nietrzymanie moczu

To najczęściej występujący typ nietrzymania moczu i stanowi około 49% wszystkich przypadków NTM. Polega na niezamierzonym, mimowolnym oddawaniu moczu, które pojawia się podczas wzmożonego ciśnienia śródbrzusznego. Wysiłkowe nietrzymanie moczu zazwyczaj występuje podczas kichania, kaszlu, czy intensywnej aktywności fizycznej, takiej jak skakanie lub bieganie. Możemy wyróżnić trzy stopnie wysiłkowego nietrzymania moczu.

I stopień — Wyciek moczu przy nagłym i dużym wysiłku fizycznym (silny kaszel, kichanie)

II stopień — Wyciek moczu przy średnim wysiłku fizycznym (lekkie czynności m.in. chodzenie, sprzątanie, podskakiwanie)

III stopień — Wyciek moczu występuje nawet w momencie braku aktywności fizycznej (podczas leżenia, siedzenia, spokojnego chodzenia)

Naglące nietrzymanie moczu

Związane jest z nagłym, silnym parciem na pęcherz, które objawia się natychmiastową potrzebą oddania moczu. Zmaga się z nim około 22% osób z NTM. Powodem jest nieprawidłowa i nadmierna aktywność mięśni pęcherza, odpowiedzialnych za oddawanie moczu (mikcję). Występuje kilka sekund po odczuciu parcia i jest niemożliwe do opanowania. Do nagłego, intensywnego parcia może dojść podczas wielu sytuacji np. zmiany pozycji ciała, dźwięku lejącej się wody, w trakcie stosunku płciowego (zwykle podczas orgazmu). Dolegliwości mogą pojawiać się zarówno w ciągu dnia, jak i w nocy.

Nietrzymanie moczu z przepełnienia

Jest spowodowane obecnością przeszkody utrudniającej odpływ moczu z pęcherza, który jest przepełniony i nadmiernie rozciągnięty. Dochodzi wtedy do mimowolnego wycieku moczu przez cewkę moczową w niewielkich ilościach, kroplami, czemu często towarzyszy ból. Ten rodzaj nietrzymania moczu najczęściej objawia się u mężczyzn z powiększoną prostatą.

Przyczyny nietrzymania moczu

heart_30

Istnieją różne przyczyny nietrzymania moczu. Są to m.in.:

  • Osłabienie mięśni dna miednicy, szczególnie u kobiet w ciąży i po porodzie
  • Przerost gruczołu krokowego (prostaty) u mężczyzn
  • Menopauza u kobiet (zmiany hormonalne mogą mieć wpływ na prawidłowe funkcjonowanie pęcherza)
  • Otyłość (zwiększa nacisk na pęcherz i mięśnie dna miednicy)
  • Choroby neurologiczne (np. stwardnienie rozsiane, choroba Parkinsona, udar mózgu)
  • Choroby metaboliczne (np. cukrzyca)
  • Palenie papierosów
  • Infekcje układu moczowego (mogą powodować tymczasowe nietrzymanie moczu)
  • Czynniki genetyczne (trzykrotny wzrost występowania wysiłkowego nietrzymania moczu wśród krewnych pierwszego stopnia)

Diagnostyka

heart_30

Prawidłowa diagnostyka nietrzymania moczu jest kluczowa dla skutecznego leczenia. Proces diagnostyczny rozpoczyna się od szczegółowego wywiadu lekarskiego, podczas którego omawiane są objawy, historia medyczna pacjenta oraz stosowane leki, które również mogą mieć wpływ na problem z nietrzymaniem moczu. Następnie przeprowadzane jest badanie fizykalne, obejmujące ocenę napięcia mięśni dna miednicy, badanie ginekologiczne u kobiet, a u mężczyzn również badanie prostaty. Kolejnym krokiem są badania laboratoryjne, takie jak badanie ogólne moczu i posiew moczu. W niektórych przypadkach konieczne są bardziej specjalistyczne badania, takie jak badanie urodynamiczne, które ocenia funkcję pęcherza moczowego i cewki moczowej, USG układu moczowego (gdy jest pełny i po jego wypróżnieniu) czy cystoskopia. Ważnym elementem diagnostyki jest również prowadzenie przez pacjenta dzienniczka mikcji, w którym zapisuje częstotliwość oddawania moczu i ilość wypijanych płynów.

Leczenie

heart_30

Leczenie zachowawcze (nieinwazyjne)

Leczenie nietrzymania moczu jest zindywidualizowane i zależy od typu, przyczyny oraz nasilenia dolegliwości. Pierwszym krokiem, jaki warto wykonać, jest zmiana stylu życia. Obejmuje ona redukcję masy ciała w przypadku nadwagi lub otyłości, ograniczenie spożywania substancji moczopędnych takich jak kofeina i alkohol, czy zaprzestanie palenia papierosów. Bardzo istotna jest również odpowiednia dieta. Nietrzymanie moczu może mieć swoją przyczynę w pokarmach, które mogą podrażnić pęcherz (ostre potrawy, cytrusy, a nawet niektóre warzywa). Pomóc mogą także leki i suplementy diety, które zawierają witaminy wspomagające pracę pęcherza moczowego. Warto też ograniczyć przyjmowanie płynów przed snem. Kolejną metodą leczenia nietrzymania moczu są ćwiczenia dna miednicy oraz pęcherza. Celem ćwiczeń jest wzmocnienie mięśni odpowiedzialnych za kontrolę oddawania moczu. Można je wykonywać na wiele różnych sposobów i nie wymagają do tego żadnych specjalnych warunków. Bardzo ważna jest regularność i zaleca się wykonywanie ćwiczeń mięśni dna miednicy kilka razy w ciągu dnia przez co najmniej 3 miesiące (po tym czasie można spodziewać się efektów). Natomiast trening pęcherza to metoda, która polega na wydłużaniu odstępu pomiędzy mikcjami. Może to pomóc zwiększyć pojemność pęcherza i poprawić kontrolę nad oddawaniem moczu. W niektórych przypadkach konieczne będzie zastosowanie leczenia farmakologicznego w przypadkach, gdy pozostałe metody nie zadziałały. Leki stosuje się w zależności od typu i przyczyny problemu. Leki antycholinergiczne to podstawowy lek stosowany w przypadku naglącego nietrzymania moczu i pęcherza nadreaktywnego. Odpowiedzialne są za blokowanie receptorów muskarynowych, które znajdują się we włóknach mięśniowych wypieracza, czyli mięśnia będącego częścią układu moczowego, odpowiadającego za utrzymywanie moczu w pęcherzu moczowym i wydalaniu go w trakcie mikcji. Stosuje się również leki alfa-adrenolityczne u pacjentów z przerostem prostaty oraz miejscowo estrogeny kobiet po menopauzie. 

Leczenie zabiegowe

Leczenie chirurgiczne stosuje się w ostateczności, gdy nieinwazyjne metody i leki na nietrzymanie moczu nie przyniosły żadnych rezultatów. Te metody mogą skutecznie zniwelować lub zlikwidować problem. Zabieg, który wykazuje wysoką wieloletnią skuteczność po jego wykonaniu to m.in. operacja pętlowa (metoda Sling). Zabieg trwa jedynie parę minut i polega na utworzeniu podparcia dla szyi i cewki moczowej za pomocą syntetycznej taśmy. Jest on wykonany z tworzywa syntetycznego lub naturalnego. Technika załonowa TVT tego zabiegu polega na wprowadzeniu taśmy przez nacięcia w pochwie przez przestrzeń za kością łonową. Z kolei w zabiegu TOT taśma przechodzi przez otwory zasłonowe do pochwy i ma bardziej poziomy przebieg. Obie techniki mają wysoką skuteczność jednak każda z nich ma swoje specyficzne powikłania dlatego wybór zabiegu wymaga omówienia go z pacjentem. Inną metodą jest wszczepienie sztucznego zwieracza cewki moczowej. Tę procedurę wykonuje się zazwyczaj w bardzo ciężkich przypadkach, gdy inne metody zawiodły. Zabieg ten pozwala pacjentom na odzyskanie pełnej kontroli nad oddawaniem moczu. Polega na implantacji trzech głównych elementów systemu: mankietu uciskowego wokół cewki moczowej, zbiornika z płynem w przestrzeni okołopęcherzowej oraz pompki kontrolnej w mosznie. Wszystkie te elementy są połączone ze sobą specjalnymi rurkami. W stanie spoczynku mankiet naciska cewkę i blokuje wyciek moczu, a gdy pacjent chce oddać mocz, naciska pompkę. To powoduje przepływ płynu z mankietu do zbiornika, co odblokowuje cewkę. Zabieg wszczepienia sztucznego zwieracza trwa przeważnie kilka godzin. Szczególnie w leczeniu pęcherza nadreaktywnego, skutecznymi metodami są również toksyna botulinowa oraz neuromodulacja. Pierwszy z nich polega na wstrzyknięciu toksyny botulinowej bezpośrednio do ścian pęcherza moczowego. Zabieg wykonywany jest w pozycji ginekologicznej, w znieczuleniu ogólnym i trwa kilkanaście minut. Toksyna botulinowa blokuje sygnały nerwowe i powoduje częściowy paraliż mięśni odpowiedzialnych za skurcz pęcherza moczowego, co znacznie ogranicza jego nadaktywność. Efekty utrzymują się około 6 miesięcy, a gdy objawy nawrócą, można ponownie wykonać zabieg. Neuromodulacja polega na wszczepieniu neurostymulatora, który wysyła impulsy elektryczne do nerwów kontrolujących pęcherz moczowy. W ten sposób moduluje sygnały nerwowe docierające do pęcherza moczowego, poprawia jego funkcję i zmniejsza objawy nadreaktywności. Neurostymulator działa ciągle przez wiele lat. Po wyczerpaniu baterii konieczna jej jego wymiana. 

Profilaktyka

heart_30

Profilaktyka ma istotną rolę w zapobieganiu nietrzymaniu moczu. Przede wszystkim, regularne badania profilaktyczne, takie jak badania ginekologiczne u kobiet i badania prostaty u mężczyzn, mogą pozwolić na wczesne wykrycie problemu i jego zniwelowanie. Co więcej, szczególnie dla kobiet w ciąży i po porodzie ważne są regularne ćwiczenia mające na celu wzmocnienie dna mięśni miednicy. Należy dbać o utrzymywanie prawidłowej masy ciała, ponieważ nadwaga lub otyłość mogą powodować zwiększenie ciśnienia w jamie brzusznej, a w konsekwencji nietrzymanie moczu. To samo tyczy się diety, która powinna być bogata w błonnik (zapobieganie zaparciom) i zredukowana o produkty kofeinowe i alkoholowe. Regularna aktywność fizyczna pomaga utrzymać prawidłową masę ciała oraz wzmacnia mięśnie. Zalecane jest także rzucenie palenia tytoniu, ponieważ zwiększa ono częstotliwość kaszlu, co prowadzi do osłabienia podparcia dla cewki moczowej. 

Produkty na nietrzymanie moczu

heart_30

Na rynku istnieją produkty, które mogą pomóc w zwalczaniu dyskomfortu związanego z uczuciem wilgoci oraz nieprzyjemnym zapachem. Można je zakupić w aptekach. Są to m.in. wkładki urologiczne oraz specjalne podpaski i podkłady (w przypadku mimowolnego oddawania niewielkiej ilości moczu), a także pieluchomajtki i majtki chłonne (na większą ilość moczu).

 

Nietrzymanie moczu jest problemem, który może znacząco wpływać na jakość życia osób nim dotkniętych. Zasadnicze znaczenie ma wczesna diagnoza i podjęcie odpowiedniego leczenia. Osoby doświadczające problemów z kontrolą pęcherza powinny skonsultować się ze specjalistą, lekarzem rodzinnym lub ginekologiem. Nowe leki, techniki chirurgiczne czy metody fizjoterapeutyczne dają nadzieję na coraz lepsze wyniki w walce z tym problemem. Jednocześnie indywidualne podejście do każdego pacjenta, uwzględniając jego specyficzną sytuację i potrzeby, pozostaje fundamentalnym elementem skutecznej terapii. 

Zarezerwuj wizytę

Możesz umówić wizytę online lub telefonicznie.