ANTYKONCEPCJA
- Antykoncepcja hormonalna w tym dla kobiet karmiących (tabletki, krążki dopochwowe, plastry)
- Wkładki wewnątrzmaciczne
- Systemy hormonalne wewnątrzmaciczne (Mirena, Jaydess, Levosert)
Modyfikacją tradycyjnych wkładek, są wkładki wewnątrzmaciczne uwalniające hormon. W plastikowym trzonie umieszczono kapsułkę uwalniającą stopniowo progestagen - lewonorgestrel. Większość środków wewnątrzmacicznych nasycona jest solami baru, co umożliwia ich uwidocznienie na zdjęciach rentgenowskich. Wyniki długoletnich badań potwierdzają, że wkładki wewnątrzmaciczne nie powodują zwiększenia częstości rozwoju raka trzonu i szyjki macicy a wręcz przeciwnie. Zawartość gestagenu działa ochronnie na endometrium szczególnie w okresie okołomenopauzalnym zmniejszając ryzyko rozwoju patologii endometrium. Poza działaniem antykoncepcyjnym największą zaletą wkładki zawierającej lewonorgestrel jest zmniejszenie objętości miesiączek a u wielu kobiet jej zanikanie w czasie ich stosowania. Wkładki zakłada się w pierwszej połowie cyklu pod warunkiem, że nie stwierdza się przeciwwskazań do ich założenia. Usuniecie wkładki wykonuje się najczęściej podczas miesiączki. Antykoncepcja wewnątrzmaciczna jest bezpieczna dla kobiet w każdym wieku również u kobiet które do tej pory nie rodziły.
Wkładki wewnątrzmaciczne uwalniające hormon wykazują dodatkowo działanie podobne do mini tabletki gestagennej: - zagęszczają śluz, który staje się mniej przepuszczalny dla plemników
- powodują ścieńczenie endometrium, utrudniając zagnieżdżenie się komórki jajowej
- hamują jajeczkowanie (około 25% kobiet stosujących tą wkładkę nie jajeczkuje)
- zapalenie przydatków
- zakażenie w obrębie miednicy mniejszej
- krwawienie z dróg rodnych o nieznanej etiologii
- zmniejszona odporność organizmu np. AIDS czy leczenie immunosupresyjne
- uczulenie na składniki wkładki
- przebyte bakteryjne zapalenie wsierdzia lub ciężkie zakażenia miednicy małej
- niektóre wady serca lub stan po wszczepieniu sztucznej zastawki
- Wkładki wewnątrzmaciczne
- Systemy hormonalne wewnątrzmaciczne (Mirena, Jaydess, Levosert)
Którą wybrać antykoncepcję wewnątrzmaciczną?
Antykoncepcja wewnątrzmaciczna polega na umieszczaniu w jamie macicy wkładki, zwanej popularnie "spiralą" zbudowanej z trzonu z ramionami, najczęściej w kształcie litery T, litery S lub spirali. Wkładka wykonana jest z polichlorku winylu lub innych biologicznie obojętnych tworzyw sztucznych o dużej elastyczności, które tworzy trzon. Wkładki wewnątrzmaciczne, w celu zwiększenia skuteczności antykoncepcyjnej, zawierają dodatkowo najczęściej miedź, srebro, złoto lub platynę.Modyfikacją tradycyjnych wkładek, są wkładki wewnątrzmaciczne uwalniające hormon. W plastikowym trzonie umieszczono kapsułkę uwalniającą stopniowo progestagen - lewonorgestrel. Większość środków wewnątrzmacicznych nasycona jest solami baru, co umożliwia ich uwidocznienie na zdjęciach rentgenowskich. Wyniki długoletnich badań potwierdzają, że wkładki wewnątrzmaciczne nie powodują zwiększenia częstości rozwoju raka trzonu i szyjki macicy a wręcz przeciwnie. Zawartość gestagenu działa ochronnie na endometrium szczególnie w okresie okołomenopauzalnym zmniejszając ryzyko rozwoju patologii endometrium. Poza działaniem antykoncepcyjnym największą zaletą wkładki zawierającej lewonorgestrel jest zmniejszenie objętości miesiączek a u wielu kobiet jej zanikanie w czasie ich stosowania. Wkładki zakłada się w pierwszej połowie cyklu pod warunkiem, że nie stwierdza się przeciwwskazań do ich założenia. Usuniecie wkładki wykonuje się najczęściej podczas miesiączki. Antykoncepcja wewnątrzmaciczna jest bezpieczna dla kobiet w każdym wieku również u kobiet które do tej pory nie rodziły.
Mechanizm działania wkładek wewnątrzmacicznych
Mechanizm działania wkładki wewnątrzmacicznej jest złożony, gdyż dochodzi do współdziałania kilku czynników jednocześnie. Wkładka wewnątrzmaciczna jest ciałem obcym i wywołuje reakcję zapalną w jamie macicy, gdzie pojawia się duża ilość leukocytów (białych ciałek krwi) niszczących plemniki oraz często również komórkę jajową. Większość obecnie stosowanych wkładek zbudowana jest z użyciem drutu miedzianego, który zwiększa jej skuteczność. Miedź mając właściwości miejscowo drażniące pozwala na zmniejszenie rozmiarów samych wkładek, a co za tym idzie ograniczenie niektórych objawów ubocznych. Nie stwierdzono natomiast negatywnego wpływu miedzi na zachowanie się plemników oraz na proces zapłodnienia.Wkładki wewnątrzmaciczne uwalniające hormon wykazują dodatkowo działanie podobne do mini tabletki gestagennej: - zagęszczają śluz, który staje się mniej przepuszczalny dla plemników
- powodują ścieńczenie endometrium, utrudniając zagnieżdżenie się komórki jajowej
- hamują jajeczkowanie (około 25% kobiet stosujących tą wkładkę nie jajeczkuje)
Zakładanie systemow wewnątrzmacicznych
Przed założeniem systemu wewnątrzmacicznego lekarz musi przeprowadzić badanie ginekologiczne, pozwalające ocenić budowę, położenie trzonu i szyjki macicy, następnie odkaża pochwę wkładkę umieszcza się w jamie macicy przy pomocy specjalnego aplikatora. Po zabiegu mogą wystąpić niewielkie krwawienia i skurcze macicy. W ciągu 4-6 tygodni kobieta powinna zgłosić się do kontroli lekarskiej.Przeciwwskazania
- podejrzenie ciąży- zapalenie przydatków
- zakażenie w obrębie miednicy mniejszej
- krwawienie z dróg rodnych o nieznanej etiologii
- zmniejszona odporność organizmu np. AIDS czy leczenie immunosupresyjne
- uczulenie na składniki wkładki
- przebyte bakteryjne zapalenie wsierdzia lub ciężkie zakażenia miednicy małej
- niektóre wady serca lub stan po wszczepieniu sztucznej zastawki
Zalety
- redukcja lub zanikanie miesiączek - wkładki hormonalne - jednorazowy zabieg prowadzący do osiągnięcia długotrwałego efektu nawet do 5 lat- brak stwierdzonych niepożądanych działań ogólnoustrojowych
- prawie 100% możliwość cofnięcia efektu antykoncepcyjnego
- brak związku z aktywnością seksualną
- wysoka łatwość dostępu
- brak wpływu na pokarm kobiecy
Wkładki uwalniające progestageny, są bardziej skuteczne niż zwykłe środki wewnątrzmaciczne, powodują mniejsze od nich dolegliwości bólowe podczas miesiączek i mniejsze ryzyko zapaleń przydatków oraz ciąży pozamacicznej
Wady i znane powikłania
Nieprawidłowe krwawienia - obfite krwawienie, przedłużające się krwawienie lub krwawienie międzymiesiączkowe często może być wystarczającą przyczyną usunięcia wkładki z jamy macicy.Perforacja ściany macicy - przebicie ściany dna macicy przez środek wewnątrzmaciczny nie zdarza się często. Do perforacji dochodzi podczas zakładania wkładki albo samoistnie po dłuższym czasie (miesiące, lata) od założenia. W przypadku takiego powikłania konieczne jest operacyjne usunięcie wkładki. O wiele rzadziej dochodzi do przebicia szyjki macicy.
Zwiększone ryzyko poronienia w przypadku zajścia w ciążę - u kobiet które mimo obecności wkładki zaszły w ciąże zagrożenie samoistnym poronieniem jest około trzykrotnie większe niż u kobiet bez wkładki wewnątrzmacicznej. Jeżeli mimo założonej wkładki kobieta zachodzi w ciążę którą chce zachować, wkładkę należy jak najszybciej usunąć.
Ciąża ektopowa (pozamaciczna) - u kobiet z założoną wkładką wewnątrzmaciczną ryzyko rozwoju ciąży pozamaczinej jest takie samo jak u kobiet bez wkładki. Jednak jeżeli pacjentka zajdzie w ciążę pomimo stosowania wkładki to ryzyko ciąży pozamacicznej jest 10-krotnie większe. Nie dotyczy to wkładek zawierających hormony. Choroby zapalne miednicy - w wieloośrodkowym badaniu koordynowanym przez Światową Organizacją Zdrowia wykazano, że częstość rozwoju stanu zapalnego w obrębie miednicy jest największa w ciągu pierwszych 4 tygodni od założenia wkładki i pozostaje niezmieniona przez następne 8 lat. Najczęściej dochodzi do zakażenia jajowodów przez Chlamydie (drobnoustroje przenoszone drogą płciową), ale także przyczyną infekcji mogą być bakterie saprofityczne pochwy. Częstość występowania tych infekcji waha się w granicach od 3 do 9%. Objawami niepokojącymi, a wskazującymi na rozwój stanu zapalnego w obrębie miednicy są: tkliwość w podbrzuszu i pachwinach, stan podgorączkowy i nieregularne krwawienia. W takich przypadkach należy się udać niezwłocznie do lekarza. Stany zapalne narządu rodnego są poważnym powikłaniem tej metody antykoncepcyjnej, z powodu ryzyka niepłodności.
Uwagi
Każda wkładka wewnątrzmaciczna posiada nitki, które zostaną skrócone przez lekarza zaraz po jej założeniu. Nie mogą być one zbyt krótkie ani zbyt długie, gdyż bywają przyczyną dyskomfortu oraz bólu podczas stosunku co należy zgłosić podczas wizyt kontrolnych. Jeżeli nic niepokojącego się nie dzieje, to wizyty kontrolne u lekarza zazwyczaj przeprowadzane są 1-2 razy w roku.Skuteczność
skuteczność tej metody jest wysoka; wskaźnik Pearla wynosi 0,3-2skuteczność dla wkładek uwalniających hormony wynosi nawet 0,1
